Multimeters

Wat kan je meten met een multimeter ?

Vrijwel elke moderne multimeter kan volgende grootheden meten :

Gelijk en wisselspanning Gelijk en wisselstroom Weerstand Meestal kan je nog meer zaken meten :

Capaciteit Frequentie Dutycycle Versterkingsfactor hfe van een transistor Diode doorlaatspanning enz. Nauwkeurigheid en resolutie : Dit zijn 2 verschillende begrippen :

Resolutie zegt ons iets over het aantal beduidende cijfers dat we kunnen aflezen van een multimeter. Een eenvoudige, goedkope multimeter heeft meestal 4 digits in zijn display, maar het eerste digit kan dikwijls maar 1 of 0 weergeven. De weergave gaat dan van 0000 tot 1999. Dit noemt dan een "3.5 digit" meter met 2000 counts. Mogelijke DC-meetbereiken zijn dan 200 mV, 2 V, 20 V, 200 V en 1000 V. Afhankelijk van het meetbereik heeft men dan een ook een bepaalde resolutie : Vb 200 mV bereik heeft dan een resolutie van 0.1 mV

Nauwkeurigheid zegt ons iets over de mogelijke afwijking van de gemeten waarde tov de werkelijke waarde. Dit wordt dikwijls aangegeven als % afwijking tov de volle schaal, en dit voor elk meetbereik. Vb DC nauwkeurigheid is 1% fs (full scale). Voor het meetbereik van 200 mV is de mogelijke afwijking dan +/- 2 mV. Opgelet, dit wordt meestal maar gegarandeerd in een bepaald temperatuurbereik, en voor een bepaalde periode (1 jaar) na "kalibratie". In de praktijk laat de hobbyist zijn multimeters nooit kalibreren, omdat een dergelijke kalibratie een veelvoud kost van de prijs van de meter !

Welke meter kopen ?

Electronica

Dit hangt een beetje af van de toepassing. Voor onze hobby (electronica) kan je prima beginnen met een 10 € multimeter. De nauwkeurigheid is dan meestal beperkt, maar voor de meeste metingen stoort dit niet. Veel belangrijker is dat men er bewust van is dat er steeds een "meetfout" is, en dat men kan inschatten hoe groot deze fout is.

Lichtnet

Om te meten aan het lichtnet (240 VAC ... 400 VAC) is het veiliger om te meten met een CAT III of CAT IV meter. Deze zijn voorzien van speciale zekeringen die bij kortsluiting de gebruiker beveiligen. Het grote gevaar van meten aan het lichtnet is volgende situatie : je maakt met de meetpennen ongewild een kortsluiting, of je meter staat nog op "stroom" meting. In beide gevallen krijg je een zeer gevaarlijke situatie : de kortsluitstroom kan oplopen tot 1000den Amperes, meetdraden smelten, lichtbogen kunnen je blind maken, je kan jezelf electrocuteren... Ik heb dit zelf één keer life mogen meemaken : mijn collega was aan het werk in een industriele kast, de meter stond nog op stroommeting : een enorme flits, de man sprong/vloog achteruit. Het eerste half uur was hij volledig blind. Zijn gezicht was zoals in de cartoons zwartgeblakerd... De meter was rijp voor de vuilbak, maar mijn collega het overleefd...

Daarom het belang van deze speciale zekeringen.

De stroomtang

Een erg handig meetinstrument is de stroomtang : hiermee kan de stroom gemeten worden zonder dat er een elektrische verbinding nodig is ! Het volstaat om de bek van de tang rond één geleider te sluiten, en de stroom in deze geleider kan dan gemeten worden. Het meetprincipe berust op het magnetisch veld dat wordt opgewekt rond een stroomvoerende geleider. Zulke tangen kunnen erg grote stromen meten : mijn tang gaat tot 400 A ! Als je wil meten of je alternator nog goed werkt, kan je deze eenvoudig rond de massakabel van de batterij klemmen : de tang geeft dadelijk de laadstroom aan. Voor echt lage stromen (<0,1A) is deze tang niet echt geschikt. Ook in de modelbouw is deze meting ideaal om motorstromen te meten. De tang in de afbeelding kan ook spanningen/weerstand en dergelijke meten met meetkabels.

Opgelet, niet alle meettangen kunnen DC (gelijkstroom) meten, let hier zeker op dat zowel DC als AC kan meten.

Kalibratie (controle) van je multimeter

Kalibratie van een meetinstrument is een controle of dat het meetinstrument nog steeds voldoet aan de opgegeven nauwkeurigheid. Dit is niet zo eenvoudig als het lijkt ! Je hebt immers een betrouwbare bron nodig om dit te testen. Er zijn speciale bedrijven die niets anders doen dan kalibraties, maar dit is niet goedkoop (vaak een veelvoud van de kostprijs van onze goedkope meters....).

Je kan echter zelf ook enkele eenvoudige controles doen :

Wat je hier ziet is een "Spanningsreferentie", dit is een elektronisch component dat een stabiele en zeer nauwkeurige spanning kan genereren. In dit geval een AD584, deze garandeert een spanning van 10 V +/- 10 mV. Ook kan je spanningen instellen van 2,5 - 5 - 7,5 en 10 V. Je vindt deze referenties erg goedkoop op ebay. Hiermee kan je dan op regelmatige tijdstippen het spanningsbereik van je multimeter controleren. Uiteraard kan je alleen de lage "ranges" testen, mogelijk hebben de andere ranges wel grotere afwijkingen.

Het weerstandsbereik kan je eenvoudig testen met gekende weerstand met een kleine fout (vb 10 k +/- 0.1 %).